Bilim insanları yanlışlıkla, en sıra dışı gezegen sistemini ortaya çıktı

Bu yapı, şimdiye kadar bir ikili sistem etrafında keşfedilen ilk kutupsal yörüngeye sahip gezegen olma özelliğini taşıyor.

“2M1510” adı verilen sistem, aynı zamanda yalnızca ikinci kez gözlemlenen bir ön geçişli kahverengi cüce ikilisini barındırıyor.

Birleşik Krallık’taki Birmingham Üniversitesi’nden gökbilimci Amaury Triaud, “Hem bir ikili sistem, hem de kahverengi cüce çifti etrafında dönen ve üstelik kutupsal yörüngeye sahip bir gezegen bulmak son derece etkileyici ve heyecan verici” değerlendirmesinde bulundu.

‘Başarısız yıldızlar’ olarak biliniyorlar

Kahverengi cüceler, gezegenler ile yıldızlar arasında kalan ara kütle sınıfında yer alıyor. Yaklaşık 13 Jüpiter kütlesine ulaşan bu gökcisimleri, çekirdeklerinde döteryum füzyonuna yetecek kadar kütleye sahip olsalar da, klasik hidrojen füzyonunu başlatacak kadar büyük değiller.

Bu nedenle kimi zaman “başarısız yıldızlar” olarak adlandırılsalar da, aslında yıldız evriminin uç noktalarından birini temsil ediyorlar.

Bu özellikleriyle kahverengi cüceler, yıldızların ve gezegenlerin nasıl oluştuğunu anlamak için bilim insanlarına önemli ipuçları sağlıyor.

Beklenmedik bir keşif

Keşif, Birmingham Üniversitesi’nden Thomas Baycroft liderliğindeki ekip tarafından tesadüfi şekilde yapıldı. Araştırmacılar, 2M1510 sistemindeki kahverengi cücelerin fiziksel ve yörüngesel özelliklerini incelemek üzere aldıkları ışık verilerinde, sistemin kütle merkezinde açıklanamayan bir oynama fark etti.

Yıldızlar, kendilerinden çok daha küçük cisimlerin kütleçekimiyle de etkilenebilir. Bu da yıldızın hafifçe “sallanmasına” ve yayılan ışığın dalga boyunda küçük değişikliklere yol açar. Ekip, bu oynamanın nedenini araştırırken olağanüstü bir sonucu ortaya çıkardı: Veriler, ancak bir ötegezegenin kutupsal bir yörüngede dolanmasıyla açıklanabiliyordu.

Kütleleri Jüpiter’in 35 katı

Gözlemlere göre, 2M1510 A ve 2M1510 B adlı kahverengi cüceler, Jüpiter’in yaklaşık 35 katı kütleye sahip. Birbirlerine oldukça yakın bir yörüngede dönüyorlar ve bu dönüş 20,9 gün sürüyor. Sistemden çok uzakta, 2M1510 C olarak adlandırılan üçüncü bir kahverengi cüce daha bulunuyor. Güneş ile Dünya arasındaki mesafenin 250 katı kadar uzakta yer alan bu üçüncü cücenin, sistemin merkezindeki salınımdan sorumlu olamayacağı belirlendi.

Yörünge belirsiz, keşif heyecan verici

Ötegezegenin -2M1510 (AB) b olarak adlandırılıyor- yörüngesi ve kütlesi henüz tam olarak belirlenemedi. Yapılan tahminler, yörüngesinin 100 ila birkaç bin gün sürebileceğini, kütlesinin ise 10 ila 1000 Dünya kütlesi arasında olduğunu gösteriyor. En olası aralık ise birkaç yüz Dünya kütlesi civarında.

Ekip, belirsizlikleri gidermek üzere sistemi daha ayrıntılı gözlemlemeyi planlıyor. Ancak veriler netleşmemiş olsa da, keşfin kendisi astronomi dünyası için büyük bir heyecan uyandırdı.

Araştırmanın yazarlarından Triaud, “Bu keşif tamamen tesadüfîydi. Amacımız böyle bir gezegen ya da yörünge yapısı bulmak değildi. Bu nedenle çok büyük bir sürpriz oldu” dedi.