NASA’nın Curiosity aracı, Mars’taki Gale Krateri’nde yaptığı kazılarda, yalnızca atmosferdeki karbondan çökelme yoluyla oluşabilecek siderit adlı bir minerale rastladı.
Bu keşif, yaklaşık 3,5 milyar yıl önce Mars’ta aktif bir karbon döngüsünün işlediğini ve gezegenin yaşanabilirliğine dair öngörülerin doğru olduğunu ortaya koydu.
Kanada Calgary Üniversitesi’nden jeokimyacı Prof. Dr. Benjamin Tutolo, “Bu bulgu bize Mars’ın yaşanabilir olduğunu ve bu yöndeki modellerimizin isabetli olduğunu söylüyor” dedi.
Kayıp karbonun izleri bulundu
Bilim dünyası uzun süredir Mars’ta suyun varlığını kanıtlayan izleri araştırıyor. Yüzeydeki göller, akarsular ve okyanus kalıntıları, bir dönem Mars’ta sıvı suyun bolca bulunduğuna işaret ediyor. Ancak bu suyun var olabilmesi için atmosferde yeterli miktarda karbondioksit bulunması gerekiyor.
Tutolo, “Modeller, karbonat minerallerinin Mars yüzeyinde yaygın olması gerektiğini öngörüyordu. Ancak şimdiye dek ne yörüngedeki uydular ne de yüzey araçları bu minerallere dair net bir iz bulamamıştı” ifadelerini kullandı.
Curiosity’nin 2022 ve 2023 yıllarında gerçekleştirdiği X-ışını kırınım analizleri sonucunda, kraterin farklı noktalarından alınan örneklerde neredeyse saf kristal formda siderit tespit edildi. Bu mineral, demir, karbontrioksit ve eser miktarda magnezyum içeriyor.
Yüzeyin altındaki sır perdesi aralandı
Siderit minerali, Mars yüzeyinde daha önce fark edilmemişti. Bunun sebebi olarak da suda çözünebilen magnezyum sülfat tuzlarının, yörüngeden yapılan gözlemlerde karbonat minerallerinin sinyalini bastırması gösterildi. Araştırma ekibi, bu minerallerin Mars genelinde yaygın olduğunu ve karbonatların da muhtemelen bu bölgelerde saklı kaldığını ifade etti.
Bu keşif, Mars’ın antik döneminde daha sıcak ve yaşanabilir bir atmosferi olduğuna dair modelleri doğrularken, aynı zamanda gezegenin neden bu koşulları sürdüremediğine dair yeni ipuçları da sunuyor.
Tutolo, “Eski Mars karbon döngüsünün dengesiz olduğu anlaşılıyor. Yani, atmosfere salınan karbondioksitten çok daha fazlası kayaçlara hapsolmuş. Bu durum, gezegenin uzun vadeli yaşanabilirliğini tehdit etmiş olabilir” dedi.
Geçmiş veriler yeniden incelenecek
Araştırmacılar, siderit gibi minerallerin yörünge araçlarıyla tespit edilememesinin nedenlerini artık daha iyi anlıyor. Bu bilgi, geçmişte elde edilen verilerin yeniden analiz edilmesini mümkün kılacak. Ayrıca Curiosity gibi keşif araçlarının topladığı örneklerde daha fazla karbonat mineraline rastlanabileceği belirtiliyor.
Bu keşif, yalnızca Mars’ın geçmişine ışık tutmakla kalmıyor, aynı zamanda Dünya’daki iklim değişikliğiyle mücadelede kullanılan karbon tutma teknolojilerine de yeni bir perspektif kazandırıyor.
Prof. Dr. Tutolo, “Yıllardır Dünya’da karbon tutma üzerine çalışıyordum. Şimdi Mars’taki bu mineralleri inceleyerek aynı bilgileri farklı bir gezegenin geçmişini anlamakta kullanmak, benim için hayal bile edemeyeceğim bir deneyim oldu” dedi.
Söz konusu bulgular Science Advances dergisinde yayımlandı.
