Yemen’de Husilere kara saldırısı sonuç getirir mi?

ABD hava saldırıları haftalardır Yemen’deki Husi hedeflerini vuruyor. Petrol rafinerileri, havaalanları, insansız hava aracı üretim merkezleri ve füze rampaları hedef alınıyor. ABD Başkanı Donald Trump, ABD’nin Kızıldeniz’deki nakliye gemilerini hedef almasını engelleme hedefine ulaşana kadar “ezici güç” kullanacağına sürekli dile getiriyor.

Trump gibi ekibi de hava saldırılarının İran destekli Husilere büyük darbe vurduğunu dile getiriyor. Her ne kadar bugüne kadar 80 kadar Husi askeri subayının öldürüldüğü iddia edilse de, askeri ve siyasi liderliğinin üst düzey kademesi sağlam görünüyor. Füze fırlatma rampaları ve İHA üretim merkezleri de hala çalışıyor.

[ABD’nin Kızıldeniz’e konuşlu donanmasından kalkan uçaklar Husi hedeflerini vuruyor. Fotoğraf: AA]

Bazı kaynaklar, ABD ordusunun Yemen’de İran destekli Husi militanlarına karşı üç haftadan kısa bir sürede gerçekleştirdiği operasyonun toplam maliyetinin 1 milyar dolara yaklaştığını, ancak saldırıların şu ana kadar grubun kapasitesini yok etmede sınırlı bir etki yarattığını belirtiyor.

Trump’ın başlattığı hava saldırıları devam ederken Husilere yönelik kara saldırıları da gündemdeki yerini koruyor.

ABD merkezli CNN’e konuşan diplomatik kaynaklar, uluslararası alanda tanınan Yemen hükümetinin Husi grubuna karşı büyük çaplı bir kara saldırısı başlatmaya hazırlandığını söyledi. Meşru hükümet güçlerinin stratejik Hudeyde limanının kontrolünü yeniden ele geçirmek için güney, doğu ve batı bölgelerinden askeri harekâta hazırlandığı iddia ediliyor.

Kaynaklar, ABD’nin, hava saldırılarını daha iyi organize etmek üzere sınırlı sayıda özel kuvvet dışında kara birlikleri konuşlandırmadan, Yemen güçlerine lojistik destek ve mühimmat sağlayabileceğini belirtiyor.

Peki, kara operasyonu sonuca ulaşır mı? Körfez ülkeleri nerede duruyor?

 “Husiler zayıflamış, İran desteği sınırlanmış durumda”

Ortadoğu Uzmanı Hamza Hışıl’a göre, son haftalarda Husilerin üzerindeki baskı sadece askeri değil, aynı zamanda psikolojik düzeyde de yoğunlaşmış durumda. Hışıl, “Hem ABD hem de İsrail saldırıları Husileri son derece yıprattı. İran’dan da artık eskisi kadar destek alamıyorlar. Zaten kötü olan altyapı daha da kötüleşti. Halk da mevcut Husi yönetiminden memnun değil,” diyerek bölgedeki genel atmosferi özetliyor.

Hışıl’a göre kara harekâtı yeni bir fikir değil. 2015’te Suudi Arabistan öncülüğünde yapılan girişimlerin sonuçsuz kalması, şimdi daha geniş katılımlı ve destekli bir müdahale ihtiyacını beraberinde getiriyor.

Körfez ülkeleri nerede duruyor?

Peki, bu muhtemel kara harekâtında Körfez ülkeleri nasıl bir rol oynayacak?

Hamza Hışıl bu noktada önemli bir ayrım yapıyor. Yemen’in şu anda fiilen üçe bölünmüş durumda olduğunu belirtiyor: Husi bölgesi, Suudi Arabistan kontrolündeki alan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin destek verdiği Güney Geçiş Konseyi bölgesi.

“Suudi Arabistan ve BAE geçmişte Yemen politikasında çekişmeler yaşasa da, ortak çıkarlar doğrultusunda kolaylıkla birleşebiliyorlar. 2015’teki gibi yine bir araya gelip ortak diplomasi ve askeri strateji geliştirmeleri olası.”

Hışıl ayrıca, 2015’te Eritre ile yürütülen diplomasiye dikkat çekiyor. O dönemde Suudi Arabistan ve BAE, Eritre’nin limanlarını askeri üs haline getirerek Yemen operasyonlarını buradan yürütmüştü. Benzer bir modelin yeniden devreye alınabileceği düşünülüyor.

[Başkent Sana’da yöresel Baraa dansı yapab Husiler. Fotoğraf: Reuters]

Bu sefer sonuç farklı olur mu?

2015 yılında da benzer ittifaklar kurulmuş, Suudi Arabistan ve BAE büyük çaplı bir müdahaleye girişmişti. Ancak Husiler hala başkent Sana ve Hudeyde gibi önemli merkezleri elinde tutuyor. Bugünse bu operasyonların gerçekten farklı bir sonuç doğurup doğurmayacağı merak konusu.

Hamza Hışıl’a göre cevabın anahtarı İran’ın zayıflayan etkisinde gizli:

“İran artık 2015’teki İran değil. En büyük milis gücü Hizbullah ciddi şekilde gerilemiş durumda. Suriye’deki etkinliği de zayıflamış vaziyette. İran, artık Husilere açık destek vermeye çekiniyor çünkü ABD tehdidini sınırlarında hissediyor.”

İran’a yönelik B-2 bombardıman uçaklarının konuşlandırılması gibi somut adımların da Tahran’ı baskı altına aldığına dikkat çeken Hışıl, “İran artık vekillerini değil, kendi güvenliğini düşünüyor. Bu durum da Husilerin kaderini doğrudan etkiliyor,” diyor.

Bu bağlamda, ABD’nin Suudi Arabistan ve İsrail gibi bölgesel müttefikleriyle birlikte yürüttüğü bu yeni süreç, Yemen’de bir dönüm noktası olabilir.

Yemen’de neler olmuştu?

Arap yarımadasının güney ucu, Kızıldeniz ile Hint Okyanusunun buluştuğu, sarp ve dağlık arazileri ile meşhur Yemen, 10 yıldan fazla bir süredir iç savaşla anılıyor.

Körfez ülkelerinin en büyüğü ve dünya petrol piyasalarının etkin aktörü Suudi Arabistan’ın komşusu ve dünyanın en fakir ülkelerinden Yemen de, “Arap Baharı” olarak adlandırılan süreçten en çok etkilenenlerden biriydi.

Öyle ki, ülkeyi uzun yıllar yönetmiş Ali Abdullah Salih’e karşı ülkenin bütün kentlerinde ayaklanma başlamış, protesto gösterileri yerini şiddet görüntülerine bırakmıştı.

Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin de dâhil olduğu Arap ülkeleri, Ali Abdullah Salih’e karşı yeni Yemen hükümetini desteklemişti.

Ülkesindeki güç dengelerinde politika üretmeyi “yılanların başlarıyla dans etmek” olarak tanımlayan Ali Abdullah Salih, yüzyıllardır Yemen topraklarında Zeydilik olarak bilinen ve daha sonra kendilerini Husi olarak tanımlayan güçlerle iş birliği yapmayı tercih etmişti.

Nihayetinde, Ali Abdullah Salih, İran destekli Şii Husiler tarafından başkent Sana’da öldürülmüştü.

Suudi Arabistan ve BAE ise Abdullah’a karşı Hadi hükümetini desteklmiş ancak Husiler, 2014 yılında Hadi hükümetine darbe yapmıştı.

Suudi Arabistan ve BAE öncülüğündeki koalisyon güçleri 2015’in mart ayında Husilere karşı Yemen hükümetine destek amacıyla askeri operasyon başlatmıştı. Ancak bu operasyondan da kayda değer bir sonuç çıkmadı. Husiler başkent Sana ve liman kenti Hudeyde gibi önemli şehirleri kontrol altından tutmaya devam ediyor.